Η Ελληνική Επανάσταση, ο Αγώνας για την Ανεξαρτησία, ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1821. Η θέση του Υπουργού Εξωτερικών δημιουργήθηκε για πρώτη φορά με τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος της Επιδαύρου (Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος) και τη σύσταση της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος στις αρχές του 1822. Πρώτος Υπουργός Εξωτερικών υπήρξε ο Φαναριώτης Θεόδωρος Νέγρης.
4/16 Μαΐου 1822. Έναν χρόνο περίπου μετά την έναρξη της Επανάστασης, ο Υπουργός Εξωτερικών της Προσωρινής Κυβέρνησης της Ελλάδας Θεόδωρος Νέγρης καλεί τους προξενικούς και διπλωματικούς αντιπροσώπους ξένων Κυβερνήσεων που βρίσκονται στα απελευθερωμένα ελληνικά εδάφη να διαπιστευθούν στην ελληνική Κυβέρνηση.
Η ορολογία!
Ο τίτλος «Υπουργός Εξωτερικών» καθιερώθηκε οριστικά το 1844 και έως τότε οι υπεύθυνοι για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας έφεραν συνήθως διαφορετικούς τίτλους. Στην παρούσα έκθεση όμως, για λόγους συντομίας και απλοποίησης, χρησιμοποιείται για όλους ο όρος «Υπουργός Εξωτερικών».
7/19 Φεβρουαρίου 1829. Ο Αντιπρεσβευτής της Ρωσίας στην Ελλάδα Κόμης Μάρκο Μπούλγκαρι συγχαίρει τον Σπυρίδωνα Τρικούπη για την ανάληψη των καθηκόντων του ως Υπουργού Εξωτερικών.
9/21 Οκτωβρίου 1834. Διάταγμα της Αντιβασιλείας σχετικά με τη στολή που πρέπει να φέρουν οι Ακόλουθοι της Γραμματείας της Επικρατείας επί του Βασιλικού Οίκου και των Εξωτερικών Υποθέσεων.
1/13 Ιανουαρίου 1834. Η πρώτη και οι τελευταίες σελίδες των πρώτων προξενικών οδηγιών που εξέδωσε η Γραμματεία της Επικρατείας επί του Βασιλικού Οίκου και των Εξωτερικών (Υπουργείο Εξωτερικών) κατά τη θητεία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.
Η ορολογία!
Μετά τα Συνέδρια της Βιέννης (1815) και της Aix-la-Chapelle (1818) καθιερώθηκαν μεταξύ των κρατών της εποχής 4 βαθμίδες διπλωματικών αντιπροσώπων που μπορούσαν να εκπροσωπήσουν τον έναν ηγεμόνα στον άλλο ή τη μία κυβέρνηση στην άλλη, αναλόγως με το ειδικό βάρος του κάθε κράτους ή/και το επίπεδο των σχέσεων που ήθελαν να αναπτύξουν μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την επίσημη ορολογία, ο διαπιστευμένος διπλωματικός αντιπρόσωπος μπορούσε να είναι:
- Πρέσβης (δικαίωμα διαπίστευσης Πρέσβεων είχαν μόνο οι Μεγάλες Δυνάμεις). Ήταν επικεφαλής μίας Πρεσβείας.
- (Έκτακτος) Απεσταλμένος και Πληρεξούσιος Υπουργός (δικαίωμα διαπίστευσης είχαν όλα τα ανεξάρτητα κράτη). Ήταν επικεφαλής μίας Διπλωματικής Αντιπροσωπείας (ή, αργότερα, Πρεσβείας β΄ τάξεως)
- Αντιπρεσβευτής (σε περιπτώσεις χαμηλού επιπέδου διπλωματικής εκπροσώπησης, κυρίως σε κράτη χωρίς πλήρη ανεξαρτησία)
- Επιτετραμμένος (το χαμηλότερο επίπεδο διπλωματικής εκπροσώπησης)
Στην παρούσα έκθεση όμως, για λόγους συντομίας και απλοποίησης, χρησιμοποιούνται σε όλες τις περιστάσεις οι όροι «Πρεσβευτής» και «Πρεσβεία», εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων.
Ιωάννης Καποδίστριας
(1776-1831)
Ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας
Ελαιογραφία του Δ. Τσόκου
Πηγή: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
5[17] Ιουνίου 1829. Απόσπασμα διαταγής του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια προς το Υπουργικό Συμβούλιο, με την οποία μεταξύ άλλων διατάσσει τον Υπουργό Εξωτερικών Σπυρίδωνα Τρικούπη να υποβάλει αναφορά για ζητήματα της αρμοδιότητάς του, τα οποία απαριθμεί.
20 Φεβρουαρίου [4 Μαρτίου] 1830. Ο πρώτος κανονισμός έκδοσης και διανομής διαβατηρίων του νέου ελληνικού κράτους μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Ανεξαρτησίας. Υπογράφεται από τον ίδιο τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Η αρμοδιότητα έκδοσης διαβατηρίων περνά στο Υπουργείο Εξωτερικών (όπως στα περισσότερα ανεξάρτητα κράτη), σε συνεργασία με τους Διοικητές τεσσάρων περιοχών της χώρας (Ναύπλιο, Πάτρα, Σύρο, Ύδρα).
25 Αυγούστου / 6 Σεπτεμβρίου 1832. Διαβατήριο εκδοθέν από τη Γραμματεία (Υπουργείο) επί των Εξωτερικών, με την υπογραφή του Υπουργού Σπ. Τρικούπη.
1837. Διεύθυνση και προσωπικό της Γραμματείας επί του Βασιλικού Οίκου και των Εξωτερικών, όπως δημοσιεύθηκαν στην «Εφετηρίδα (Almanach) του Βασιλείου της Ελλάδος διά το έτος 1837», σε επιμέλεια Α. Ι. Κλάδου (Αθήνα, 1837).
(Ψηφιοποίηση: Πανεπιστήμιο Κρήτης, anemi.lib.uoc.gr)
1837. Οι Πρεσβευτές και Πρόξενοι ξένων κρατών στην Ελλάδα, σύμφωνα με την «Εφετηρίδα (Almanach) του Βασιλείου της Ελλάδος διά το έτος 1837», σε επιμέλεια Α. Ι. Κλάδου (Αθήνα, 1837).
(Ψηφιοποίηση: Πανεπιστήμιο Κρήτης, anemi.lib.uoc.gr)